Informatiepagina’s > Techniek & Vaardigheden > Routes, routegidsen en fietsnavigatie

• Inleiding
• Routes
• Routegidsen
• Fietsnavigatie

Inleiding

Garmin eTrex 30, waarmee ik van 2013 tot 2020 m’n tochten fietste. Inmiddels navigeer ik met de Garmin Edge 840.

Fietsroutes en ik

In mijn eerste fietsperiode, waarin ik twee lange reizen maakte, hadden routes en routegidsen niet m’n aandacht. Ik fietste naar de Noordkaap, naar en door Azië of van west naar oost door Frankrijk, en bepaalde al fietsend de route. Op papieren kaarten, gps-tracks bestonden nog niet en mobiele telefoons hadden nog geen internet. Op de reis naar Nepal hadden we wel een – heel vroege generatie – gps bij ons, maar die was er vooral voor om te bepalen waar we zaten toen we in China op luchtvaartkaarten fietsten met een schaal van 1:1.000.000. Positie bepalen en die terugvinden op de kaart (shit, zijn we daar nog maar!). Toen ik na mijn dark ages opnieuw met fietsen begon waren er inmiddels gps’en waarop ook de kaart geladen werd. Ik kocht een Garmin, die inmiddels al twee opvolgers heeft en me vele jaren goede diensten heeft bewezen.

Routes

Eerste kennismaking

Met het opnieuw rijden van meerdaagse tochten kwamen de fietsroutes in beeld. Eigenlijk vond ik uitgezette routes niks. Waar blijft het avontuur? Het plan ontstond echter om oudste zoon Dirk, die als wielrenner had laten zien dat hij kon fietsen, het edele ambacht van het bagagefietsen bij te brengen. Ik wilde samen een tocht fietsen die tot de verbeelding sprak en voor hem – hij was nog geen tien – uitvoerbaar was. De routes van Paul Benjaminse hadden de naam dat ze klimmen zoveel mogelijk vermeden en fietspaden en autoluwe wegen opzochten. Met zo’n route was er avontuur, maar leek het risico op stranden of op een zoon die daarna nooit meer met bagage wilde fietsen niet al te groot. En ik hoefde het niet te bedenken, want dat was al gedaan. In de herfstvakantie van 2015 fietsten Dirk en ik in vier dagen van gemiddeld 65 kilometer van Maastricht naar Luxemburg-stad, via Benjaminse’s fietsroute naar Rome, mét routegids. Het werd een succes, en veranderde voorgoed mijn mening over routes en gidsen.

Voors en tegens

Wat indruk maakte was de inspanning van de routemaker om autoluwe paden en wegen te vinden. Paden en wegen die ik zelf waarschijnlijk niet gevonden had, in elk geval niet allemaal, en niet in de tijd die ik zelf aan het uitzetten van een route besteed. Een groot voordeel. Na, tijdens m’n fietsreizen, vele duizenden kilometers over doorgaande wegen – meestal omdat er geen alternatieven waren – was de tocht naar Luxemburg voor mij een nieuwe ervaring. Ik gaf de routemaker een dikke duim omhoog en wilde voortaan niets anders meer dan fietsen over dit soort wegen.

Ik ben routes niet gaan zien als blauwdruk voor een tocht. Gelet op wat ik leuk vind hebben ze ook een nadeel: laagdrempeligheid. Als routemaker wil je zoveel mogelijk fietsers kennis laten maken met het reizen en ontdekken op de fiets. Routes hebben daarom de neiging om grote inspanningen te vermijden. Nogal wat routes volgen rivieren, gaan over tracé’s van in onbruik geraakte spoorlijnen (zoals de Vennbahn) of vermijden grote klimmen zoveel mogelijk. Soms is dat fijn, bijvoorbeeld wanneer je met jonge kinderen fietst of wanneer je lijf geen flinke inspanningen verdraagt. Maar zonder die inspanningen mis je ook de opbrengsten ervan. Klimmen brengt reliëf en avontuur: hoogtes, uitzichten, ander weer, meer natuur en de beloning wanneer je boven bent. De voldoening is geweldig, de inspanning doet het bloed letterlijk en figuurlijk stromen en je hebt er een verhaal bij. En wat kost het eigenlijk? Hartslag en ademhaling gaan omhoog, je voelt je spieren en de poriën gaan open. Meer kan ik niet bedenken. Af en toe hard werken op de fiets is geen ongenode gast aan m’n vakantietafel. Het is iemand die ik als vriend heb leren kennen. “Don’t fight the dragon, offer it a chair” zei een Nederlands wijsgeer ooit tijdens de beklimming van een hoge pas naar China. Ik had het zelf kunnen bedenken.

Routes fiets ik als m’n tijd beperkt is en ik die tijd optimaal wil besteden. Met een route weet ik of de tocht past in het aantal dagen dat ik heb. Op die dagen zijn de wegen waarschijnlijk autoluw en het landschap de moeite waard. En ik fiets routes om de beleving ervan. Waarom zou iemand Parijs-Roubaix willen fietsen, over de slechtste wegen van Noord-Frankrijk? Omdat het een fenomeen is, omdat je het verhaal zelf wilt kunnen vertellen. Je wordt ergens deelgenoot van. Al ga ik graag m’n eigen weg, ik vind het mooi om af en toe die deelgenoot te zijn.

Op weg naar Luxemburg, over autovrije wegen die ik zelf niet gevonden zou hebben. Dirk is al vooruit, nog net te zien tussen de schuur en het linker gesloten-bord.

Na Maastricht-Luxemburg met Dirk ben ik vaker fietsroutes gaan volgen. Omdat ik er benieuwd naar was, maar ook om weer aan te sluiten bij de fiets-community van nu. In mijn eerste fietsperiode zat ik daar middenin. We kwamen medefietsers tegen op hot spots: Istanbul, Esfahan (het Amir Kabir hostel, het bestaat nog!), Delhi, Kathmandu. Ik ging naar fietsweekenden, fietste tochten met vrienden, de groep was er. Die ben ik in m’n stille jaren kwijtgeraakt. Met het fietsen van routes zoek ik die weer op. Ik kies klassiekers waarover blogs en websites vol staan, om zelf deel uit te gaan maken van die verhalen. Eerst de Waalse RV’s en in oktober 2018 Benjaminse achterna, naar Parijs. In de herfst van 2019 de Europese route naar Berlijn. En om het drieluik vol te maken in de zomer van 2021 de oer-fietsroute onder Nederlandse fietsers, die naar Rome. Dan ben ik er weer.

Routegidsen

Routegidsen zijn, in elk geval voor lichtgewicht-bagagefietsers, zwaar. Dat werd me duidelijk bij de gids van de route naar Berlijn. Lieve help. Volgens de keukenweegschaal weegt het ding 398 gram. Waarmee zich direct de vraag voordoet: moet het mee? En wat is überhaupt de toegevoegde waarde van een routegids? U wilt mij, als gecertificeerd filosoof, die zingevingsvragen vast vergeven.

Koffiestop op weg naar Parijs. Met chocola en routegids. Wat kom ik tegen en waar moet ik in het landschap op letten.

Navigeren: fietsen of spoorzoeken?

Nee, voor de navigatie moet het niet mee. Waar ik links- of rechtsaf moet haal ik niet al bladzijde-omslaand uit een gids. En ook niet van een papieren kaart. Vóór de komst van maatje Garmin wel, nu niet meer, en ik ben blij dat dat niet meer hoeft. Niet omdat ik niet van kaarten houd (m’n kast lag er ooit vol mee), maar omdat je positie bepalen op een kaart meer tijd en aandacht vraagt dan bij gps-navigatie. Met kaart en routegids wordt je spoorzoeker.

Ik ben vanaf m’n twaalfde, toen ik verkenner (Scouting) werd, een gepassioneerd kaartgebruiker en -lezer. Kaartlezen was een van de weinige militaire vakken tijdens mijn KMA-infanterieopleiding waar ik een 9,5 voor haalde. Met een kaart gaat de wereld leven, slaat m’n fantasie op hol en vraag ik me af waarom ik nog op deze stoel zit en deze teksten aan het tikken ben. Op de fiets moet die kaart, net als op m’n Mac bij het uitzetten van een route, digitaal zijn. Navigeren op een papieren kaart (los of in een routegids) betekent regelmatig stoppen. Af en toe stoppen is aangenaam, maar liefst met een goede reden. Stoppen om op de kaart te kijken vind ik niet nuttig, en hinderlijk als ik in een goed ritme zit of op wil schieten. In een bebouwde omgeving is het een gemier om op een fietskaart te ontdekken of het deze of de volgende straat rechts is: in een stad is navigeren met papier een tijdvretend drama. Al die aandacht besteed ik liever aan het fietsend om me heen kijken. Op een gps beweegt je positie mee op de kaart, langs de gekleurde lijn die de route aangeeft. Wanneer de bebouwing dichter wordt zoom je verder in en ga je alsnog in een vloeiende beweging de goede kant op. Ik wil niet meer terug naar kaart of fietsgids.

Dat iemand toch de voorkeur geeft aan een kaart begrijp ik, maar niet het volgen van een route (uitsluitend) via routebordjes. Als fietser ben je bezig met een speurtocht in plaats van met het land om je heen. Mis je een bordje (of is het gesloopt), dan mag je alsnog terug naar de kaart of de gids. Gedoe, en vooral onnodig.

iPad-screenshot van een kaart (zuidkant van de Hoge Venen) in de OsmAnd-app.

Overzicht

Gps’en hebben ook een nadeel: je hebt geen overzicht. Als onderweg in het buitenland de TomTom overlijdt moet menig automobilist direct aan de zuurstof, geen énkel idee waar ze zijn. Kaarten zijn en blijven handig voor de context, het grote plaatje. Wat ben ik aan het doen (een dal aan het volgen, een gebergte aan het oversteken, naar de enige brug over de rivier aan het fietsen) en wat is een alternatief wanneer de geplande route ophoudt (wegwerkzaamheden) of niet bevalt. Je kunt de gps een nieuwe route laten bepalen, maar met het overzicht van een kaart zie je in één oogopslag de voors en tegens van de alternatieven.

Digitaal alternatief

Mijn oplossing is om m’n iPad (een versie met simkaart en dus met gps) te gebruiken als overzichtskaart. Daar staat navigatie-app OsmAnd op, met zeer gedetailleerde en (vind ik) gebruiksvriendelijke OpenStreetMap-kaarten. Op het grote scherm krijg ik direct een overzicht van waar ik ben op de route, wat me te wachten staat en welke alternatieven ik kan fietsen. Die iPad is – allicht – zwaarder dan een papieren kaart, maar op die iPad staat ook een digitale versie (e-book) van de routegids(en) die ik gebruik. M’n iPad weegt 475 gram, een enkele routegids 400 gram. Aan de digitale kant komen daar een iPad-hoes en een lader bij, aan de papieren kant een of meerdere kaarten. Bij een route met één gids ontloopt het totale gewicht elkaar niet veel, bij meer gidsen wel. De Benjaminse-route naar Rome heeft bijvoorbeeld drie gidsen, samen goed voor 1,2 kilo aan papier. Daar denk ik niet eens over na. De digitale oplossing biedt me meer functionaliteit (op een iPad kan ik ook deze website bijwerken), maar gidsen en kaarten hoef ik niet op te laden. OsmAnd staat ook op m’n telefoon, waarvan het scherm een stuk groter is dan van m’n gps en voor het overzicht soms al genoeg is.

Meerwaarde

Een routegids heeft een meerwaarde, anders had-ie nog bij de Fietsvakantiewinkel in het magazijn gelegen: context. Bij een routegids heeft iemand veel moeite gedaan om de geschiedenis en de geografie van een gebied uit te vogelen en te beschrijven. Waardoor de dingen die ik onderweg zie betekenis krijgen en op hun plaats vallen, en waardoor ik thuis kan bedenken wat ik onderweg niet wil missen. Onderweg naar Luxemburg, Parijs en Berlijn heb ik dat zo ervaren. Bij een route met routegids haal je meer uit wat je ziet en waar je bent.

Gedateerd

Een geprezen eigenschap van een routegids is dat die kant-en-klare lijsten bevat van plekken waar je onderweg wat aan hebt. Die pré is gedateerd. Toen het gebruik van mobiele data buiten Nederland nog een klein vermogen kostte was dat een voordeel. Nu niet meer, met telefoon en Google vind je alles wat je zoekt. Onzin? Nah. Bij het bepalen van m’n eerste overnachtingsplek op weg naar Berlijn, in de buurt van Vorden, ontdekte ik op Google en de Openfietsmap die ik thuis en op m’n gps gebruik een camping – nota bene aan de route – die op de gewenste afstand van Amersfoort lag en tot eind oktober open was. Even in de (toen recente) routegids kijken: de camping staat niet in de lijst van overnachtingsplekken bij Vorden. Een heel stuk verder op de route vind ik in de lijst achterin een camping die hemelsbreed zo’n drie kilometer van de route ligt. Volgens de gids. Dat wordt over de weg ongeveer vijf kilometer, goed te doen. De camping (het is echt dezelfde) ligt niet in de búurt van de route, en meer dan tien kilometer over de weg. Het was de eerste camping die ik uit een lijst koos, en ik was er meteen klaar mee. Papieren lijsten in papieren gidsen? No further questions, your honour.

Fietsnavigatie

De 5e editie. De 7e editie (van 2022) heeft een ringband.

Wat is het verschil tussen een route en een track? Om een voorbeeld te geven van wat er uit te leggen valt over fietsnavigatie. Er zijn op het internet (en in webshops) veel goede handleidingen over fietsnavigatie en gps’en te vinden, dat laat ik in de bekwame handen van anderen. Een goed voorbeeld is de GPS wijzer voor de recreatieve en sportieve fietser van Joost Verbeek (direct bij de schrijver, maar ook hier te bestellen), waarin de bediening en de mogelijkheden van een reeks Garmin fiets-gps’en (met name de Edge-serie, waarvan ik de 840 heb) erg goed wordt uitgelegd. Kan ik beslist aanbevelen.

Een paar basics van fietsnavigatie uitleggen kan geen kwaad. Uiteindelijk hoef je geen hele handleiding te lezen om een fiets-gps te kunnen gebruiken. Voor je autonavigatie heb je dat waarschijnlijk ook niet gedaan.

Auto-gps en fiets-gps

Daarmee kom ik op iets opmerkelijks: fietsers die in hun auto wel met een gps navigeren (TomTom, Garmin, telefoon), maar op de fiets vasthouden aan de routegids-onder-het-stuurtasvenster methode. Omdat, vermoed ik, fietsnavigatie met gps de reputatie heeft ingewikkeld te zijn. Onterecht, maar daar is een reden voor. Bij een auto-gps hoef je maar één ding te doen: de bestemming invoeren (en op ‘gaan’ tikken). De gps doet de rest. Zo niet bij een fiets-gps, en daarin zit ‘m het grootste verschil: bij een fiets-gps wil je niet alleen de bestemming bepalen, maar ook de route ernaartoe. Als je van Amersfoort naar Rome wilt fietsen – een vergezocht voorbeeld, maar er zijn stervelingen die de moed hebben – wil je dat niet via de kortste of snelste manier doen (zoals in de auto), maar via een route die fietspaden en autoluwe wegen volgt, langs de mooiste delen van de landschappen onderweg. Met een fiets-gps wil je dus meer dan met een auto-gps, en dat vraagt kennis van dingen als tracks en routes. Ingewikkeld? Nee hoor. Om een fiets-gps te kunnen gebruiken om een route van A naar B te fietsen heb je maar een paar vaardigheden nodig, die gemakkelijk te leren zijn. De rest is voor de liefhebbers, wie weet word jij dat ook.

Routes en tracks

In gps-taal is er een wezenlijk verschil tussen een route en een track. In grote lijnen: een route gebruik je in de uitzet-fase, een track in de fietsfase.

De uitzet-fase: routes
Je start met twee dingen:

1. een route-app (programma) waarmee je gps-routes kunt uitzetten. Dat kan overal op en mee: pc of Mac, tablet of telefoon;
2. een digitale kaart die je met de route-app kunt gebruiken.

De kaart moet geschikt zijn om routes op uit te zetten, dat heet een routable map: de kaart ‘vertelt’ de app waar de wegen lopen en wat voor wegen dat zijn (een snelweg of een fietspad). Een kaart die niet routable is, is voor de route-app niets anders dan een verzameling kleuren en lijntjes. Je hebt daar niets aan.

Het maken van een route op de OFM-kaart van de Splügenpas tussen Zwitserland (noord) en Italië (zuid). Ik heb drie keer op de weg geklikt (drie routepunten gemaakt, in de rode cirkels). BaseCamp (route-app) maakt automatisch een route die exact de weg volgt. Helemaal rechts: de route omgezet in een track, een ketting van veel routepunten. Deze track kan ik vanuit BaseCamp overzetten op m’n gps.

Een route is een lijn op de kaart tussen start- en eindpunt van je fietstocht (no shit, Sherlock!). Die route bestaat uit maar een paar punten, waartussen de route-app zelf de lijn tekent die de route vormt. Die door jou bepaalde punten liggen vast, maar de lijn ertussen niet. Je gps of de route-app bepaalt die lijn aan de hand van de kaart en van het gekozen profiel (zoals ‘fietsen’ of ‘mountainbiken’). Dat is ook wat een auto-gps doet: jij bepaalt de bestemming, de gps bepaalt de route (rekening houdend met files en afsluitingen).

Een route maken
Start de app en open de kaart. Bij het uitzetten van een route klik je op de kaart achtereenvolgens op het startpunt en op het eindpunt van de tocht die je wilt gaan fietsen. De app, en daarin zit ‘m het gemak, maakt daarna een route tussen beide punten, daarbij keurig de wegen volgend. Welke wegen de route-app kiest hangt af van het profiel dat je hebt gekozen. Bij ‘autorijden’ heeft de route-app de keuze uit alle wegen die voor auto’s toegankelijk zijn, bij ‘fietsen’ vermijdt de route-app grote wegen en kiest het waar mogelijk de fietspaden. Welke profielen er zijn en hoe ze heten hangt af van de gebruikte app. Bij het bepalen van de route tussen start- en eindpunt geef je de app net zoveel vrijheid als je zelf wilt. Dat doe je door niet meteen op het eindpunt te klikken, maar op punten tussen start- en eindpunt waarvan je wilt dat de route daar langs gaat. Tussen de aangeklikte punten vult de app de route in. Zo kun je een grote stad vermijden of zoveel mogelijk door het bos fietsen. Door te experimenteren met het aanklikken van punten ontstaat uiteindelijk de route die je wilt gaan fietsen.

Het op deze manier uitzetten van een route gaat razendsnel. Wanneer app en kaart in orde zijn heb je in no-time een fietsbare route. Die route zou je vervolgens over kunnen zetten op je gps. Toch doe je dat niet. Een route is namelijk dynamisch. Het enige dat vastligt zijn de punten die je hebt aangeklikt, de rest wordt ingevuld door de app of de gps. Is de kaart in je gps een andere (wel van hetzelfde gebied, maar bijvoorbeeld minder recent) dan in de route-app, dan zal de route er anders uit gaan zien. Dat wil je waarschijnlijk niet omdat je je redenen hebt om voor een bepaalde route te kiezen (bijvoorbeeld omdat je naar Berlijn wilt fietsen volgens de R1).

De fietsfase: tracks
De oplossing is de route na het maken om te zetten in een track (spoor). Een track is niet dynamisch, maar een ‘dom’ kralensnoer van heel veel routepunten, dat er op elke kaart hetzelfde uitziet. Bij het omzetten van route naar track vult de route-app die tussenliggende routepunten in, zich daarbij aan de uitgezette route houdend. Wanneer je de track overzet naar je gps blijft deze ongewijzigd. Daarom stellen routemakers tracks van hun route beschikbaar, geen routes.

Zuidoosthoek van de Leusderheide, met links van het midden de Pyramide van Austerlitz. Links de OFM-kaart, rechts Google Maps. Op de OFM zijn vrijliggende fietspaden rood en fietsroutes blauw gestippeld.

Fietskaarten

Openfietsmap (inderdaad, een samentrekking van Nederlands en Engels), kortweg OFM, zijn zeer gedetailleerde digitale fietskaarten die zijn gebaseerd op Openstreetmap (vandaar de variatie ‘fietsmap’). OFM is net als Wikipedia een open source community-project waarbij vrijwilligers kosteloos de fietskaarten maken, verbeteren en updaten. Deze gratis te downloaden OFM-kaarten zijn erg goed. Alle fietspaden en fietsroutes staan erop, ze zijn allemaal routable en worden regelmatig bijgewerkt. De enige ‘maar’ is dat ze alleen werken op gps’en van Garmin. Hoe volledig ze zijn hangt – heb ik gemerkt – af van het gebied. In Nederland zijn ze nagenoeg foutloos, maar fietsend langs de Maas tussen Namur en Dinant merkte ik dat bepaalde bebouwing langs de rivier niet op de kaart stond. De kwaliteit van de kaarten in z’n algemeenheid is echter zo goed dat ik nog geen behoefte heb gehad om een alternatief te zoeken. Een ander voordeel van OFM-kaarten is dat ze zowel beschikbaar zijn voor gps’en als voor BaseCamp (de gratis route-app van Garmin). Ik gebruik BaseCamp voor het uitzetten van routes, die ik als track overzet op m’n gps, waarop precies dezelfde OFM-kaart staat.

En Google Maps dan? Probeer maar. Fietspaden ontbreken of zijn flinterdunne groene lijntjes, in steden is de kaart overwoekerd met bedrijfsnamen en er zijn geen kaartkleuren voor (bijvoorbeeld) wel of geen bos. En alle kaartmateriaal staat online. Om in een stad snel een winkel te vinden ideaal, om tochten mee te fietsen totaal ongeschikt.

Navigeren met je telefoon

Hoewel ik met een fiets-gps (Garmin Edge 840) navigeer, gebruik ik m’n telefoon of iPad als back-up, voor snelle route-alternatieven (zie bijvoorbeeld deze fietsdag) en voor het overzicht. Op het grotere scherm kan ik snel even kijken hoe ver ik die dag ben gevorderd en wat er in de omgeving van de route gebeurt. Belangrijkste vraag: welke app? Standaard kaart-apps (zoals Google Maps of Apple Maps) hebben twee grote nadelen: ze vreten stroom en ze vreten mobiele data (hoewel je bij Google Maps offline-kaarten kunt downloaden). Toen datagebruik in het buitenland nog de prijs van kaviaar had was dat geen optie, maar ook nu betekent datagebruik de afhankelijkheid van goed internet. Kaarten als die van Google of Apple kunnen bovendien geen gps-tracks lezen. Dus wat dan?

Eisen
Mijn ideale fietsnavigeer-app:

• Kan tracks lezen en onderweg een alternatieve route berekenen als ik op een afgesloten weg of ontbrekende brug stuit.
  Want Ik navigeer met tracks.
• Gebruikt offline kaarten die ik vooraf download, zoals OFM-kaarten.
  Want Online kaarten zijn afhankelijk van een goede internetverbinding en slaan gaten in je databundel (die in sommige landen beperkt is). Maar de gps in je telefoon dan? Het contact met navigatiesatellieten is geen dataverkeer, zelfs in de vliegtuigmodus blijft je telefoon-gps gewoon werken.
• Geeft informatie die voor een fietser belangrijk is: fietspaden, wegkwaliteit, bestaande fietsroutes, knooppunten.
  Want Belangrijk voor de routekeuze en handig bij het navigeren.
• Doet het ook buiten Nederland.
  Want Bij mij gaan lange tochten de grens over.
• Is gebaseerd op gedetailleerd kaartmateriaal.
  Want Het detailniveau van online kaarten is – om datagebruik te beperken en ook met traag internet te blijven functioneren – beperkt. Goed genoeg om te navigeren, maar te mager om de omgeving te ontdekken. Dat laatste vind ik belangrijk, ik ben een kaartliefhebber. OFM-kaarten zijn op dat vlak perfect.

De OsmAnd-app op m’n telefoon, hier met een track (donkerrode lijn) door Wijk bij Duurstede.

Welke?
Er is een hele zut aan fietsnavigeer-apps. Een deel ervan doet het alleen in Nederland, dus uit het raam daarmee. Veelgebruikte internationale apps als Naviki, Komoot en Strava gebruiken online kaarten, waarbij Naviki en Komoot de optie hebben om tegen betaling kaarten te downloaden.

Mijn app-keuze is OsmAnd, die offline OpenStreetMap-kaarten gebruikt met een fiets-kaartlaag. Beschikbaar voor Android en iOS. OsmAnd (de ‘And’ is van automated navigation directions) leest tracks en kan ook tracks opnemen. De basisfunctionaliteit (inclusief een paar kaarten naar keuze) is gratis, voor gebruik van alle kaarten en live-updates betaal ik een paar euro per jaar (meerdere abonnementsvormen). OsmAnd is geen trainings-app zoals Strava. Het heeft niet de testosteron-component van het ranken van je fietsprestaties en vraagt niet naar je lengte, gewicht en leeftijd. Heel prettig en voelt als ‘wel het gemak, niet de ballast’.

Garmin eTrex 30.

GPS’en

Ik wilde me er eigenlijk niet aan wagen (het is een groot onderwerp), maar hier toch iets over gps’en. Reden: de switch die ik heb gemaakt van outdoor-gps naar fiets-gps. Die ervaring zegt iets over de verschillen tussen gps-typen waar je misschien iets aan hebt. So here goes.

Wandel-gps: de eTrex 30
Van 2013 tot begin 2020 heb ik gefietsnavigeerd met een outdoor-gps, de Garmin eTrex 30. Een groot voordeel is – vind ik – dat deze gps op twee penlites (AA-batterijen) werkt. Omdat hij geen touchscreen heeft gebruikt hij weinig stroom en doet het ongeveer 24 uur op twee volle batterijen. Allicht geen wegwerpbatterijen (waarom bestaan die nog?), maar oplaadbare NiMH-batterijen met een capaciteit van 2600 mAh (het betere AA-vermogen). Op meerdaagse fietstochten staat 24 uur gebruiksduur bij mij gelijk aan twee en een halve fietsdag. Gecombineerd met een tweede setje AA’s ben ik in vijf dagen naar Parijs gefietst zonder batterijen te hoeven laden. Op langere tochten hoef ik maar eens in de 4-5 dagen een stopcontact tegen te komen voor de batterijlader in m’n fietstas. Een volbloed fiets-gps werkt op een ingebouwde accu (zoals je telefoon), die dus periodiek aan de stroom (stopcontact of powerbank) moet. Ten tijde van het kopen van de eTrex 30 hield een fiets-gps het maar een uur of acht uit op een volle accu. Het verschil tussen 5 dagen of 1 dag stopcontactloos fietsen vond ik te groot. Vandaar de eTrex 30, die me goed gediend heeft.

Garmin Edge 830.

Toch een fiets-gps
Na verloop van tijd vond ik het scherm van de eTrex 30 te klein. Ook de processor van de eTrex werd traag. Na 7 jaar trouwe dienst vond ik een nieuwe gps geen overhaaste actie. Met de handigheid van een batterij-gps in m’n achterhoofd kocht ik de nieuwste generatie Garmin gps op batterijen, de Oregon 700. Ook op twee penlites, met touchscreen, groter scherm en sneller. Als fiets-gps geen succes omdat hij de batterijen veel te snel leeg trok. Op m’n stuur was het bovendien een te grote en zware klomp. Enkele reis Marktplaats dus.

Zoon Dirk is wielrenner en gebruikt de Garmin Edge 530, een fiets-gps. Ik bekijk ‘m, ontdek wat hij kan, lees reviews en denk kritisch over wat ik van een gps verlang. Ik koop de Garmin Edge 830 en wil na een paar maanden gebruik niets anders meer.

Het begint met de accuduur, die – eigen ervaring – zo’n 18 uur is met het scherm voortdurend aan en navigatie-aanwijzingen ingeschakeld. Dat zijn bijna twee fietsdagen. Op een meerdaagse tocht ontdek ik dat opladen met een powerbank weinig stroom vraagt. Een heel goed begin. De 830 is rank, licht, heeft een helder scherm (groter dan de eTrex) en werkt net als de eTrex probleemloos met OFM-kaarten. Die hoeven niet meer op een micro-SD kaartje, maar zet je met een kabeltje direct over naar het interne geheugen van de 830. Ik kan de gps zodanig instellen dat met een swipe een tweede scherm in beeld komt met daarop alle gegevensvelden van een fietscomputer, inclusief de hoogte. Een aparte fietscomputer is daarmee van m’n stuur verdwenen – de 830 neemt alle ritten automatisch op, samen met alle gegevens als afstand en gemiddelde snelheid. Met een volgende swipe zie ik een scherm met een hoogtegrafiek van wat me aan hoogtemeters op de route te wachten staat. Eenmaal middenin een klim zie je niet alleen de hoogte maar ook het stijgingspercentage. Tijdens het navigeren geeft de 830 steeds een waarschuwing dat je na een X aantal meters links- of rechtsaf moet, met een subtiel piepje als je vlakbij de afslag bent. Dat heeft al meerdere malen goed gewerkt, als ik weer eens dromend door het landschap reed en een afslag dreigde te missen. Ondertussen is bij mij de Edge 830 opgevolgd door de Edge 840.

Telefoon en gps op m’n stuur. Omdat het fietspad (met de route naar Rome) langs de Thur (Zwitserland) onder water stond, gebruikte ik tijdelijk m’n telefoon om te navigeren via een zelf te ontdekken omleiding. M’n telefoon hing ondertussen aan de Forumslader in het balhoofd. Die krijgt stroom van de naafdynamo in het voorwiel, en dus van mijn benen.

Gps of telefoon?

Ik fietsnavigeer niet met m’n telefoon. Ook met offline-kaarten is een navigerende telefoon aan het eind van een fietsdag leeg, bij een lange etappe al eerder. Als er ’s avonds geen stopcontact op je wacht, bijvoorbeeld bij een (legale) bivakplaats of een (minder legale) wildkampeerplek, moet de powerbank in actie komen. Als die tenminste nog vol genoeg is.

Ik heb m’n telefoon bij me voor een reeks andere functies, die ik verlies als m’n telefoon leeg is. Op lange tochten in het buitenland wil ik bijvoorbeeld altijd genoeg accuduur hebben om in noodgevallen te kunnen bellen of internetten. Openingstijden checken, snel een alternatieve route vinden als de weg is afgesloten, de dichtstbijzijnde bakker, een dringend telefoontje van thuis. Maar de gps-accu dan? Die gebruikt bij het navigeren veel minder stroom dan een telefoon, onder andere omdat het scherm een stuk kleiner is. M’n gps is minder lomp op m’n stuur, doet het twee fietsdagen op de accu en kan ik veel keren (ik schat zo’n acht keer) opladen met m’n 6700 mAh powerbank. Tegen die tijd heb ik dat stopcontact wel gevonden. M’n telefoon blijft in m’n zak om snel iets op te zoeken, een bericht te lezen of een foto te maken in de regen.