Foto hierboven: 15 september, de zon is bijna op boven de Korte Duinen tussen Amersfoort en Soest.

Vrijdag 8 september

Elsbeth’s wekker gaat om zes uur. Ik slaap nog even door, gisteravond was het half twee toen ik de rust had om naar bed te gaan. Buiten schemert het, het is licht als we om zeven uur wegfietsen, ik met korte broek en Birkenstocks. In de zomer fietst niets lekkerder dan voeten die, net als m’n armen en benen, de zon kunnen voelen. Het is fris aan m’n tenen, het najaar is niet ver weg.

Op het fietspad tegenover het station is het nog rustig. De scholierenspits begint pas over een uur, als het hier een mierennest is van brugklassers op veel te grote fietsen, ouders die hun smurf naar het kinderdagverblijf brengen en woon-werkfietsers die dat allemaal maar lastig vinden. Als het stationsgebied over een tijdje opnieuw ingericht wordt, verdwijnt het fietspad aan de andere kant van de weg. Dan gaat alles naar deze kant. Daar hebben we ons als Fietsersbond met hand en tand tegen verzet, maar het raadsbesluit won. We zijn er niet gerust op dat het hier voor fietsers veiliger wordt. De ontwerpers zitten in hun tekentafel-fantasie waarin het stationsgebied meer ruimte krijgt om te ontmoeten. Daar moet een fietspad voor wijken. Fietsers willen gewoon veilig en met genoeg ruimte naar hun trein, school of werk. Niks ontmoeten.

Voorbij de ingang van de Bernhard steken we het spoor over en gaan na de dierentuin het bos in. Het fietspad langs het spoor is deels afgesloten, daar wordt gewerkt aan het verbreden van het pad, dat deel uitmaakt van de doorfietsroute Amersfoort-Utrecht. Verderop richting Soest en Den Dolder is dat al een tijdje klaar, een genot om overheen te fietsen. Er gaat ook veel goed op fietspadgebied.

Boven de Korte Duinen, halverwege Amersfoort en Den Dolder, is net de zon opgekomen. Dauwdruppels glinsteren in spinnenwebjes in de heideplanten. Op het fietspad naar Den Dolder hoor ik getik op het vlakke beton, de eerste eikels vallen uit de bomen. De eikels die in het najaar onder m’n banden knisperen.

In het klaslokaal van Elsbeth help ik haar om de stoeltjes in een cirkel te zetten. Om en om een stoeltje met een gele en een paarse punt, een kleine en een nog kleinere. In de kring staat ook één grote stoel, daar zit ze straks tussen de mini-mensjes van 4 en 5 jaar. Ik pak m’n Macbook en start Teams op. Om 8 uur hebben we een kort overleg met de kerngroep die vanavond de vierjaarlijkse grote oefening in de Leidsche Rijntunnel organiseert. Dit is daarvoor het ‘go’ of ‘no go’ moment. Het wordt vandaag 29 graden, vanavond en vannacht zal het nog terrasweer zijn. Geen noodweer, geen mist die de afzettingen op de A2 onzichtbaar maakt. Geen calamiteit die de aandacht van RWS of de hulpdiensten opslokt. Het wordt een ‘go’.

De eerste kleuters druppelen binnen. Ik geef de juf een zoen en stap op, terug naar Amersfoort.

Vrijdag 15 september

Ik schuif het gordijn open en kijk uit over de achtertuinen van de wijk, buiten is het nog donker met alleen een hint van schemer. Bij het wegfietsten, voor het eerst in lange broek en met dichte schoenen, is het bijna licht maar niet van harte. M’n handen worden koud. Terwijl ik door de Schimmelpenninckstraat fiets, langs de school waar Dirk en Sietse naartoe gingen, de school met de grote plataan, gaat de straatverlichting uit. Een fatbike komt me voorbij, een Batmobiel-ontwerp dat de film niet haalde. Zwart en zwaar, de keuze voor wie zich ermee op een motor waant. Anders begrijp ik het niet. Zo te horen moet de rolweerstand van de oversized banden enorm zijn, zonder motor kom je nauwelijks vooruit.

De legale versies zijn e-bikes met een dosis testosteron. Een helm, kentekenplaat en WA-verzekering hoeven niet, ze gaan niet harder dan 25 km/uur. Doe wat je leuk vindt. Een ander deel is opgevoerd of heeft een gashandel waarmee je hard gaat zonder te trappen. Voor de wet zijn dat brommers, maar ze hebben zelden een kenteken, de berijders zelden een brommerrijbewijs – als ze al boven de zestien zijn. Als zo’n kind een aanrijding met letsel of schade krijgt, mogen pa en ma de hut verkopen omdat de kosten op hen verhaald worden. Er is geen verzekering die uitkeert, alleen een schuld die ze jaren achter zich aan slepen.

Het licht brengt lichte gedachten, het bos is er. De natuur staat op, het bed ruikt nog naar groen en grond. Ik kijk naar Elsbeth die voor me fietst. Wat een voorrecht om hier elke morgen doorheen te mogen fietsen, nog wel naar je werk. Boven de Korte Duinen kondigt een oranjegele streep de zon aan die nog achter de bomen zit. Dauwdruppels glinsteren intenser dan een week geleden. Bij De Kameleon, de school waar Elsbeth werkt, zet ik m’n fiets op slot en loop met haar mee. Haar collega’s beginnen me te kennen, mij en het ritueel van meefietsen op de vrijdagmorgen. Binnen ruikt het naar verwarming.

De terugweg ben ik gaan waarderen als een vriendin die eerst alleen aangenaam gezelschap was, en stilaan belangrijker is geworden. Waarvan ik ben gaan houden en naar wie ik elke vrijdag uitkijk. Op het stille pad door het bos zet ik muziek op. Meestal Einaudi, nu is het Zjef Vanuytsel, De Zotte Morgen. En ook de kinderen en de dwazen blijven tussen de rozen slapen. Op het stuk gras waar vorige week het zonlicht in banen door de bomen viel ligt een kudde schapen. Ik wens de dames een goede morgen. “Blijf lekker liggen, gaat helemaal goed zo”. Net zo goed als ik me voel.

Vrijdag 22 september

“Goedemorgen zonnestraaltje” zeg ik tegen Elsbeth die op de badkamer haar haar borstelt. Dat heb je ervan als je De koning van de zee hebt gekeken, onmogelijk om daar niet blij van te worden. Het is donker, echt donker, beneden in de keuken moet het licht aan. Ik stap naar buiten om de fietsen uit de garage te halen. In de eerste hint van ochtendlicht zie ik dat de hemel lichtgrijs is, met wolken die in beweging zijn. Ik meen een dun spettertje te voelen, maar denk ‘f… it, ik ga m’n regenjas niet aandoen. Het is niet koud, het is niet ver, als ik nat word is dat de hand die ik het najaar schud. Wees welkom, maak er iets moois van, indulge us‘.

De lucht breekt open, het ruikt naar najaar op deze dag waarop de astronomische herfst op het punt staat te beginnen. Het is onmiskenbaar en onontkoombaar. Zo rook het als ik op een oktobertocht ’s morgens uit m’n tent kroop. Zo ruikt het misschien als ik over een week voor m’n tent zit, op de eerste fietsdag naar de Middellandse Zee. Ik hoop dan voorbij de Nederlands-Belgische grens uit te komen, misschien zet ik m’n tent neer aan het Kanaal Bocholt-Herentals.

In de klas van Elsbeth staan de stoeltjes al klaar, elk met een blauwe polo van de school, ze gaan vandaag op schoolreis. Elsbeth is er een week druk mee geweest, vanavond zal het van haar afvallen, net als de grote oefening in de Leidsche Rijntunnel dat twee weken geleden bij mij deed. Als ik de cirkel zie staan waar straks het kleine spul zit, uitgelaten over wat hen vandaag wacht, zeg ik tegen haar wat een mooi vak ze heeft. Onderwijzend, coachend, vormend, troostend. Meebouwend aan het fundament van nog jonge levens, hoe verantwoordelijk en hoe mooi.

Op het betonnen fietspad, terugfietsend naar huis, liggen dennennaalden die uit de bomen zijn gewaaid. De wind was stevig de afgelopen dagen, de uitval is begonnen van alles wat verdort in de tanende nazomer. Het is echt begonnen.

Vrijdag 29 september

In het donker draai ik de achterdeur op slot en loop ik naar m’n fiets, de lucht voelt warm, boven me zal de bewolking gesloten zijn. Bij het naderen van Den Dolder kruipt het ochtendlicht schuchter tussen de bomen. Op de terugweg zie ik de lucht weer, een lichtgrijze – bijna witte – hemel waartegen lichtgrijze wolken in beweging zijn. Geen blauw, maar ik ga droog thuiskomen. Vanmiddag weer regen.

Vanmorgen zou ik eigenlijk gestart zijn met m’n tocht, het zalige of onzalige plan om fietsroute de Groene weg naar de Middellandse Zee in tien dagen te fietsen. Toen ik afgelopen woensdagmiddag van Utrecht terug naar huis fietste zag ik het ineens niet zitten, vandaag beginnen. Er moest nog te veel, het kon nog niet. Alle ondernemersvrijheid ten spijt moet eerst m’n werk af zijn, anders zit ik niet rustig op m’n fiets. De beslissing viel me licht: zaterdag weg. Ik heb voor onderweg of de terugweg niets geregeld, dat is een van de uitgangspunten van de tocht, improviseren en niets vastleggen. Ik kan dus weggaan wanneer ik wil. Die beslissing was goed, ik had gisteren de tijd om veel te doen, vandaag de rest. Eerst dacht ik vandaag over te slaan zodat ik langer zou kunnen slapen, goed voor me, dan start ik zaterdag nog uitgeruster. Maar voor langer slapen ben ik nu veel te alert. Vanochtend om zes uur word ik wakker, weet meteen dat ik wel meefiets. Ik heb er zin in, het brengt me altijd iets. Dit. De geuren zijn anders, dunner en vluchtiger. In de zomer ruik je volle geuren van het bos, in de winter de dunne geuren van het wegdek waarop, zoals anderhalf uur geleden, het heeft geregend. Op het fietspad ligt dennenprut, in Amersfoort rook ik de populierenbladeren, de eerste die in het najaar vallen.

In m’n hoofd komt ruimte voor de tocht van morgen, ik maak er contact mee. Thuis is een fietstocht een abstractie, er is altijd een moment van weerstand en bijna-afblazen. Kan ik niet beter de Ronde van Nederland fietsen, dat is net zo ver, een vergelijkbare uitdaging. Dichterbij, bekender en ik hoef niet met veel treinen terug. Ik zie dan op tegen het onbekende. Ik weet ook dat als ik eenmaal op die fiets zit, alles na een dag volledig is omgedraaid. Dan fiets ik het liefst eeuwig door en heeft geen enkele twijfel ooit bestaan.

Dadelijk naar huis, het laatste werk afmaken en alle zooi in de tassen stoppen. Kijken hoe zwaar of licht het allemaal is, kijken hoe klein of niet klein het allemaal is. Dan ben ik er klaar voor.

De herfst | oktober 2023